کم خونی یکی از بیماری‌های شایع و گسترده‌ی جهان است که انواع و علل مختلف و تا حدی درمان‌های متفاوتی دارد. در این راستا در منابع طب سنتی ایرانی، مواد طبیعی زیادی به علت سازگاری با بدن و فقدان عوارض جانبی شدید برای پیشگیری و درمان کم خونی مطرح شده است که در این پست به آن‌ها اشاره ای خواهیم داشت.
در طب قدیم اصطلاحی تحت عنوان کم خونی وجود نداشته و معادل این بیماری در طب سنتی، قلت دم مطرح شده است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، بنابراین منظور از اصطلاح کمخونی امروزی وضعیتی است که در آن تعداد یا اندازه گلبول‌های قرمز و یا مقدار هموگلوبین موجود در خون کاهش یافته؛ تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن بین خون و سلول‌ها دچار اختلال می‌شود. از مهمترین مواد مغذی جهت خونسازی که کمبود آن‌ها موجب بروز کمخونی می‌شود می‌توان به آهن، ویتامین ب ۱۲ و اسیدفولیک اشاره کرد. از بین آن‌ها کمخونی ناشی از فقر آهن از شایعترین کم‌خونی‌هاست.
کم‌خونی‌های خفیف، در مراحل اولیه علامتی ندارند ولی به تدریج عوارض مربوطه ظاهر می‌شود. اولین و مهمترین عارضه کم خونی، خستگی است. فعالیت حیاتی افرادی که هموگلوبین خون آن‌ها پایین است، کاهش یافته؛ زود خسته می‌شوند. ضعف و رنگ پریدگی، التهاب و سوزش زبان، زخم کناره دهان و شکنندگی ناخن‌ها و همچنین سردرد و سرگیجه از عوارض بعدی کم خونی است.
تمایل غیر طبیعی به خوردن مواد غیرغذایی مانند خوردن یخ، نشاسته خام یا برنج خام نیز از نشانه‌های کم خونی فقر آهن است. این مشکل درکودکان بیشتر دیده می‌شود. کودکانی که به خوردن خاک تمایل پیدا می‌کنند؛ به طور غیر مستقیم از کم خونی خود خبر می‌دهند. کودکان کم خون، اشتهای خود را به غذا از دست می‌دهند و مقاومتشان در برابر عوامل عفونی کاهش می‌یابد.
به طور خلاصه، علایم و عوارض کم خونی عبارتند از:
توجه توجه: البته ذکر علائم فوق به این معنا نیست که هر کس کم خونی دارد تمام علائم فوق را نشان می دهد و همچنین به این معنا هم نیست که اگر فردی بعضی علائم فوق را داشت؛ حتماً کم خون است.
در طب نوین و طب سنتی به کم خونی به دو روش متفاوت نگاه می‌شود بطوریکه در طب نوین، شمارش تعداد گلبول‌های قرمز در آزمایش‌ها ملاکی برای تشخیص کمخونی محسوب شده اما در طب سنتی علاوه بر کمیت تعداد گلبول‌های قرمز به کیفیت این گلبول‌ها نیز توجه ویژه می‌شود.
کم خونی در طب نوین، به دلایل زیر ایجاد می‌شود:
در طب سنتی یک کمبود خون داریم یعنی کمیت خون تغییر کرده و مقدارش فرق کرده و یکی هم کیفیت خون تغییر کرده است.
در طب سنتی ما چهار خلط داریم: دم، صفرا، بلغم و سودا که وجود هر چهار خلط به میزان متعادل در بدن لازم است و زمانی کمخونی بروز می‌کند که خلط دم که در واقع پیش‌ساز آن بلغم است این قابلیت را پیدا نکند که به دم تبدیل شود. بلغم خلطی است که از لحاظ ماهیتی «سرد و تر » بوده اما دم «گرم» است و در واقع زمانی که سردی به گرمی غالب شود و بدن نتواند سردی را به گرمی تبدیل کند فرد به کمخونی مبتلا می‌شود و نشان می‌دهد که فرد یا نتوانسته مواد خونساز را جذب کند یا به اندازه کافی موادخونساز دریافت نکرده است.
اگر بخواهیم رویکردی کاملا ساده و درعین حال، عملی نسبت به کم خونی داشته باشیم؛ کم خونی عبارت است از کاهش تولید یا افزایش تحلیل خلط دم صالح در بدن. کسی که با اصول طب سنتی آشنایی داشته باشد؛ به راحتی می‌تواند با اتّکا به همین تعریف ساده، علل ، علایم، عوارض و راه های درمان کم خونی را توضیح دهد. البتّه در نگاهی دقیق تر، کاهش تولید یا افزایش تحلیل هر یک از اخلاط چهارگانه، می تواند انواعی از اختلالات خونی را به وجود آورد، به عنوان مثال:
متاسفانه این عوامل در زندگی روزمره بسیار فراوانند و تنها به برخی از شایعترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱_ آلودگی آب و هوا
و به خصوص سرب موجود در هوای آلوده شهرها که منجرّ به نوعی کم خونی مزمن و مقاوم به درمان، کاهش سطح بهره هوشی، خستگی مزمن و … می‌شود.همچنین سرب از طریق برخی ظروف غذاخوری (از جمله ظروف استیل و ظروف مسی سفید شده با سرب) و یا حتی سرب موجود در رنگ دیوار منازل هم می‌تواند وارد بدن شود.
۲_ پایین بودن کیفیت واقعی تغذیه عامّه مردم
این مساله تابعیت چندانی از مسائل اقتصادی ندارد و حتی اغلب، در بین طبقات مرفّه یا ساکنین شهرهای بزرگ می‌تواند شدیدتر باشدکه شاید شایعترین و مشکل سازترین مورد، گسترش فرهنگ استفاده از غذاهای غیرخانگی و به ویژه فست فودهاست.
۳_ مشکلات مربوط به قاعدگی در بانوان (خونریزی زیاد، فاصله کم بین قاعدگی ها و ….)
۴_ مصرف چای و قهوه به ویژه بلافاصله پس از غذا
۵_ انگل های گوارشی(به خصوص در کودکان)
۶_اشکال در جذب آهن از روده
مانند پولیپ روده، اسهال‌های مزمن، جراحی‌های انجام شده در روده، مصرف زیاد داروهای ضد اسید (مثل رانیتیدین، سایمتیدین، فاموتیدین، امپرازول، شربت های آنتی اسید و … چرا که اسید معده از عوامل موثر در جذب آهن می باشد.) و ….
۷_یبوست به معنای عامّ آن.
۸- خونریزی های ضعیف و دنباله دار گوارشی ( مثلا در زخم معده، سرطان روده، همورویید (بواسیر)، شقاق مقعد و ….)
۹_مصرف داروهایی مثل کلستیرامین، پانکراتین و تتراسایکلین.
۱۰ _ عفونت های مزمن و درمان نشده
در فضای مجازی تبلیغاتی در زمینه درمان کمخونی به چشم می‌خورد که این موضوع باعث شده برخی افراد جایگاه طب سنتی و گیاه درمانی را اشتباه بگیرند.
عموماً در طب نوین برای رفع کم خونی غالباً مکمل‌های آهن تجویز می‌شود که علائم گوارشی و آسیب های شکمی برای این مکمل ها وجود دارد و تقریباً یک چهارم افراد مبتلا به آنمی که از مکمل‌های آهن استفاده می‌کنند، این عوارض جانبی دستگاه گوارش، مانند نارسایی معده، یبوست را تجربه می‌کنند.
خوراکی ها و مواد غذایی خونساز
در طب سنتی، غذاهای خونساز از تنوع بسیار بالایی برخوردارند؛ هر غذای با طبع گرم و تری می‌تواند بالقوه خونساز باشد، چنین غذاهایی روی شخصیت افراد، رفتارها و حتی پندارهای افراد تأثیرگذارند:
نکته مهم در مورد سه شیره یا چهار شیره : استفاده از مخلوط سه شیره خرما، انگور و توت برای درمان یا پیشگیری از کم خونی در همه مزاج‌ها توصیه نمی‌شود، چرا که شیره خرما در بسیاری از افراد و در افراد خشک مزاج و یا در هوای خشک مانند شهرهای بزرگی چون تهران که با آلودگی هم همراه هستند، می‌تواند ایجاد عارضه کند.
غذاهای خونساز
از جمله غذاهایی که در برای انواع کم خونی و قلت دم مفید است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
گیاهان و میوه های خون ساز
از جمله گیاهان و میوه هایی که خاصیت خون سازی دارد می‌توان به یونجه، گزنه، اسفناج، کاهو، کلم بروکلی، جعفری، شبدر، عناب، لبو، شاتوت، زرشک، آلبالو، انار و سیب و هویج اشاره کرد. البتّه قبل از آن باید مطمین شوید که این خواراکی ها با طبع شما سازگارند.
تدابیر کمکی
در کنار موارد بالا و رعایت سبک درست زندگی و تغذیه سالم، موارد زیر نیز در بهبود کم خونی موثر است:
مبتلایان به کم خونی باید از مصرف غذاهای زیر پرهیز کنند:
شیبلی برای درمان کم خونی عرق جینسینگ و بیدمشک رو به شما عزیزان پیشنهاد می دهد.
خواص کاسنی برای سلامت بدن ، درمان بیماری ها و زیبایی کاسنی یک گیاه علفی جاودانه است و این گیاهان تا ارتفاع 1 متر رشد می کنند. برگ های این گیاه گرد است که تلخ مزه هستند و شاخه های […]
از دیدگاه طب سنتی چاقی بیش از هر مزاج برای بلغمی مزاج‌ها رخ می‌دهد و علت آن غلبه رطوبت بر بدن است. برای اینکه اشتها را کاهش داد خوشبختانه راهکارهایی توسط متخصصان طب سنتی و ایرانی ارائه شده است که […]
کم خونی یکی از بیماری‌های شایع و گسترده‌ی جهان است که انواع و علل مختلف و تا حدی درمان‌های متفاوتی دارد. در این راستا در منابع طب سنتی ایرانی، مواد طبیعی زیادی به علت سازگاری با بدن و فقدان عوارض جانبی […]
به علت تقلب‌ها و شیوه‌های نادرستی که سالانه در تهیه و تولید عسل اتفاق می‌افتد، یکی از دغدغه‌های افراد هنگام خرید، به ویژه اگر به دنبال خواص درمانی عسل باشند، این است که آیا عسلی که می‌خرند واقعا طبیعی است […]
خواص گلاب را در بسیاری از کتاب ها، مقالات و برنامه‌های سلامت و پزشکی بارها و بارها خوانده، دیده و شنیده‌ایم. از دیرباز و در طول تاریخ، همواره از گلاب ها به عنوان ماده‌ای آرامش‌بخش، تسکین دهنده و التیام‌بخش برای […]
تهران، خیابان ۱۷شهریور، پشت آتش نشانی، خیابان بیگلو تهرانی، جنب پارک زیبا، نبش تقاطع دولو
کالاها
دسته بندی ها
نظرات کاربران